Laten we beginnen met volgend citaat:
"The advocate for the present order of things is apt to treat the sect of speculative philosophers either as a set of artfult and designing knaves, who preach up ardent benevolence and draw captivating pictures of a happier state of society, only the better to enable them to destroy the present establishments and to forward their own deep-laid schemes of ambition; or as wild and mad-headed enthusiasts, whose silly speculations and absurd paradoxes are not worthy the attention of any reasonable man."
En laat me met plezier bevestigen wat je wegens de stijl waarschijnlijk al dacht: dit is niet bepaald een recent citaat. Maar als we een aantal vocabulaire ingrepen proberen, alleen maar om naar een meer hedendaags klinkende opmerking te vertalen, zonder geknoei met betekenissen en met behoud van de logica; krijgen we dan geen heel actueel resultaat?
"The advocate for the present order of things"; dat is toch wat we vandaag "conservatieven" kunnen noemen, echt niet noodzakelijk in de (Amerikaans) politieke betekenis van het woord. "Speculative philosophers" zijn - in deze context, die ik straks wel helemaal meegeef - aanhangers van een vooruitgangsgeloof die dromen van, en veel belangrijker nog: actie voeren voor, een "betere" samenleving. En zien we die "filosofen" niet ook vandaag, heel uitdrukkelijk, door de conservatieven afgewimpeld worden als "knaves" die in werkelijkheid alleen maar de waardevolle bestaande organisatie van de samenleving willen vernietigen, of in het beste geval alleen maar absurde ideeën promoten?
Ik bedoel maar, je mag dat ontkennen, maar ik signaleer dat het internet er vol mee staat, ongeveer even intens als het licht van de zon: dat je van mij natuurlijk ook mag ontkennen.
De auteur maakt ook zijn punt in de beide richtingen. Hij vindt dat twee partijen de andere volstrekt onheus behandelen, en dus dat de dromers (zoals ik ze hier maar snel zelf noem in de hoop een onbevooroordeelde term te hebben gevonden) hun tegenstander afschilderen als...
"(...) the slave of the most miserable and narrow prejudices, or as the defender of the abuses of civil society, only because he profits by them. He paints him either as a character who prostitutes his understanding to his interest; or as one whose powers of mind are not of a size to grasp any thing great and noble, who cannot see above five yards before him (...)".
En als iemand zou willen ontkennen dat dat ook een goede beschrijving is van de actualiteit; het internet staat er even vol mee, ik denk niet dat ik langer dan vijf, nee, twee minuten moet snuisteren op de site van Paul Krugman en bingo.
En natuurlijk denken beide partijen "ja, maar bij ons is dat verwijt terecht".
Wel, het oorspronkelijk citaat is al meer dan twee eeuwen oud. Het is afkomstig uit één van die beroemde, zéér beroemde "boeken die iedereen kent maar niemand leest". Het komt uit Thomas Malthus' An Essay on the Principle of Population (1798), chapter I. En ik geef het hier alleen maar mee om te illustreren hoe we wel vaak de indruk hebben dat de toestand er vandaag wel heel erg gepolariseerd en geradicaliseerd uitziet, maar dat dat in werkelijkheid "niets nieuws onder de zon" is.
Een uitdrukking die overigens zelf de illustratie van haar eigen betekenis is: enig idee waar die vandaan komt?
1 opmerking:
Re: niets nieuws onder de zon.
De vroegste versie die mij zo onmiddellijk te binnen schiet is het boek Prediker uit de bijbel.
Om in je oude stijl te blijven, hier is de statenbijbel versie:
Hetgeen er geweest is, hetzelve zal er zijn, en hetgeen er gedaan is, hetzelve zal er gedaan worden; zodat er niets nieuws is onder de zon.
Een reactie posten