vrijdag 6 april 2012

"Doping" (Newspeak Alert!)

"Beurs teleurgesteld door uitblijven doping" (of zoiets) is wat ik in de kranten lees. En dat lijkt me een voorbeeld van "newspeak"! Je weet wel, die term van Orwell, die uitdrukt dat in het taalgebruik een wereldbeeld impliciet wordt binnengesmokkeld, zodat je niet meer de moeite hoeft te doen er ook nog argumenten bij te geven.

Het wereldbeeld in kwestie is dat alleen een economie die gebaseerd is op de activiteiten van vrije individuen een "echte" economie is. Al de rest (de lezer begrijpt: alles wat met overheidsoptreden te maken heeft) is artificiëel, onecht, schadelijk en in het bijzonder moreel (in de zin van eeuwige, absolute waarden) slecht. Dat zijn allemaal dingen die je uitdrukt in het woord "doping", dus als je de toestand maar vaak genoeg "doping" noemt, dan heb je al snel een zekere kans dat een hoop mensen gaan geloven dat het ook "doping" is.

Merk nu vooral op dat ik niet wil ontkennen dat dat best mogelijk is. Wat ik wel wil ontkennen is dat we dat weten, in tegenstelling tot, bijvoorbeeld, vermoeden, geloven, vrezen, etcetera. In werkelijkheid is het iets waarover grote onenigheid bestaat bij de experten. Een beetje zoals dokters die zich verzamelen bij het bed van een patiënt die lijdt aan een mysterieuze ziekte (vanzelfsprekend) wel allemaal weten wat koorts of dehydratatie is, maar grote onenigheid kunnen vertonen over de oorzaken en de remedie van dit speciaal geval.

Dus het is mogelijk dat de huidige economie er momenteel beter (lees: "minder slecht") voorstaat dan zonder een hoop overheidsoptreden het geval zou zijn. Het is mogelijk dat de "echte" economie alleen maar de waarde van de economie is indien dat overheidsoptreden er niet was. Het is mogelijk dat het verschil tussen die twee alleen maar een kunstmatig in stand gehouden oppepperij is, die op een dag in mekaar moet stuiken - en dat "het" dan zelfs nog erger zou zijn dan wanneer we het nu maar ineens in mekaar laten stuiken.

Het is echter ook mogelijk dat dat een veel te simplistisch wereldbeeld is. Het is mogelijk dat een aan zichzelf overgelaten economie op een veel lager evenwicht terecht komt, of zelfs zichzelf helemaal de grond inboort, dan een economie die haar eigen gang kan gaan. Er bestaat bijvoorbeeld (onder veel andere) zoiets als "Prisoners' Dilemma" (1), waarbij het meest rationeel gedrag van elke deelnemer voor zich een sterk sub-optimaal resultaat voor de groep oplevert. Of er bestaat zoiets als een "liquiditeitscrisis" waarbij een op zich gezond systeem per domino effect helemaal tegen de vlakte kan gaan om redenen van een op zich irrationele schok, zoals een vertrouwensschok. Om van "vleesmoleneffect" (2) maar te zwijgen.

In dat soort gevallen is een mogelijke oplossing het ingrijpen vanaf een hoger niveau. En in dat geval is er ook in de huidige economie een verschil tussen de economie "zoals die er nu uitziet" en "zoals die er zou uitzien zonder overheidsoptreden". Alleen is dat in dit scenario een verschil in het voordeel van overheidstussenkomst. En in dat geval is het normaal dat de beurzen teleurgesteld zijn als de overheden aankondigen dat ze toch maar afzien van interventie. De beurzen - dat zijn nog altijd die markten waarin we zoveel vertrouwen hebben wanneer ze onze vooroordelen bevestigen, maar die we van "doping" beschuldigen wanneer ze dat niet doen - zien dan dat positief verschil wegsmelten, en de waarderingen volgen.

Dat is waar in dit debat, tussen serieuze mensen, onzekerheid over bestaat. Dat wil zeggen, serieuze mensen van de ene partij beseffen heus wel dat een teveel aan overheidsoptreden, in het bijzonder wanneer dat gepaard gaat met almaar stijgende schulden (tot het punt waar noch de brave huisvaders, noch de haaien van de markten die willen financieren), op de duur op een grens moet botsen (tenzij, natuurlijk, ze zich diep, diep in de domeinen van "het is de schuld van het kapitalisme" bevinden). En serieuze mensen van de andere kant beseffen heus wel dat een zekere, "minimale" mate van overheidsoptreden vaak wel een goed en nuttig idee kan zijn (tenzij, natuurlijk, ze zich ver, ver voorbij de rechterkant van Friedrich Hayek bevinden).

En dus is het beschrijven van de toestand in termen van "doping" een voorbeeld van "newspeak" die de rechterkant altijd buitengewoon goed kan ontmaskeren - zolang het maar "newspeak" van de linkerkant is. Als het daarentegen "newspeak" van hun eigen kant betreft, dan kan het niet genoeg herhaald worden. Je weet tenslotte maar nooit of de verbale ingreep niet het effect heeft dat een hoop mensen gaan geloven dat hun assumpties (waarover in werkelijkheid nog altijd grote debatten plaatsvinden) in feite bewezen realiteiten zijn.

---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten_13.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/08/meer-schulden-om-een-schuldcrisis-te.html

Geen opmerkingen: