maandag 14 maart 2011

Ik begrijp die anti-kernenergie lobby niet

Nu kan ik me inbeelden dat deze titel tot mondopenvallende verbazing zal leiden, maar toch: ik meen het heel serieus. En ja, ik geef het toe, het is allemaal onder groot voorbehoud. Alles in de veronderstelling dat we "het", daar in Japan, nu wel gehad hebben. En als dat niet zo is, wel, dan zullen we onze opinies aanpassen aan de gewijzigde omstandigheden. Als ze wijzigen, dan wel.

Maar stel nu maar eens dat ze niet wijzigen. En met in het achterhoofd dat ze nu allemaal op hun achterste poten staan zoals een PVDA'er die denkt dat eindelijk de langverwachte crisis van het kapitalisme is uitgebroken: denk je niet dat ze eigenlijk grote problemen hebben?

Kijk, er staan dus in Japan bijvoorbeeld 50 kerncentrales. Nu speel ik even god de vader, en ik slinger ze zowat de zwaarste aardbeving van de menselijke geschiedenis op hun dak. Weet je wat er toen gebeurde? Je moet weten, zo'n kerncentrale werkt omdat je "een" uranium atoom bestookt met "een" neutron. Op de juiste manier gedaan maakt dat dat het atoom in stukken uiteen valt: er ontstaan kleinere atoomkernen, er ontstaat een hoop energie (waar je het voor doet), en er springen ook nog eens drie neutronen weg.

In een lege ruimte gebeurt er verder niets. Als er een paar (geschikte) uraniumkernen in de buurt zijn, dan is de kans erg klein dat één van de drie neutronen één van die kernen raakt: en er gebeurt alweer verder niets. Naarmate je meer uranium toevoegt groeit de kans dat er toch een neutron een nieuw atoom raakt: dan splitst dat nieuw getroffen atoom ook en er komen weer energie, kleinere atomen en drie neutronen vrij. Als je blijft uranium toevoegen komt er een moment waarop er gemiddeld per gesplitst atoom één nieuw neutron een uranium atoom zal raken, zodat het zal splitsen... Dat punt is wat we "de kritische massa" noemen. Minder, en het verhaal dooft uit; meer... maar dat komt nog. Bij "kritische massa" veroorzaakt dus elk gesplitst atoom een nieuw splitsend atoom, zodat er energie en drie neutronen vrijkomen, waarvan er gemiddeld één een nieuw atoom zal raken, zodat er energie ("daarvoor doe je het"...) en een trio neutronen vrijkomen...

Alles wat u ooit had willen weten over het woord "kettingreactie" maar nooit durfde te vragen!

En terzijde, als je nog veel méér uranium toevoegt, dan raken per splitsing niet één, maar twee, of zelfs drie neutronen een ander uranium atoom, en dan komt er elke beurt minstens dubbel zoveel energie vrij als bij de vorige... en dan heet het "atoombom".

Maar goed, ik slinger dus die Japanners met hun 50 kerncentrales de zwaarste aardbeving uit de geschiedenis op hun dak, en ik kijk handenwrijvend toe wat er nu gebeurt. Maar oeps, dat is niet veel! Je moet weten, zodra er één en ander uitvalt gebeurt er iets vreemds. Je moet ook weten dat het materiaal waaruit potloden worden gemaakt ook zeer goed zijn in het absorberen van neutronen. Dus er breekt een catastrophe uit, en al die kernreactoren zitten zo in elkaar dat het binnen in die reactoren "potloden" regent, en zo gebeurde, en ze vallen allemaal stil! Gedaan met de kettingreactie! En als er door al die schokken (negen, negen op de schaal van Richter, ne - gen!) één en ander scheef zit, en er komt binnen in de reactor straling vrij, dan zorgen de koelsystemen perfect dat alles netjes onder controle blijft! Goed gewerkt, nucleaire ingenieurs, bravo!

OK, zegt god de vader, ik weet wat, ik stuur ze een tsunami op hun dak, een echte! En hoep, de boel rolt over Japan om beelden op te leveren die bij mij de term "Stalingrad" deed opkomen (en als je dit blog recent gevolgd hebt weet je dat ik daar niet om lach), en alle koelinstallaties vallen uit. En de reactoren beginnen op te warmen, en al gauw dreigt oververhitting. Maar nadat de koelinstallaties zijn uitgevallen ("negen op de schaal van Richter"), en nadat de noodinstallaties zijn uitgevallen ("tsunami van de Stalingradklasse") schieten de noodbatterijen in gang, en heel het boeltje blijft netjes koelen.

Wel, ik ben een bankbediende, geen kernfysicus, dus sorry als ik begin te raden, maar god de vader stuurt er nu nog een serie aardbevingen op af die allemaal op zich voorpaginanieuws waren geweest, en na de negen op de schaal van Richter en na de Stalingradtsunami vallen ook de noodbatterijen uit. En de reactor is niet langer gekoeld en warmt dus weer op.

Maar wacht, we spuiten er zeewater op, dat koelt ook weer netjes af, daar op die breedtegraad. Ah, wel, dat geeft stoom, natuurlijk, erg veel stoom, dus er blaast al wel eens een dak af en dat staat in grote letters in de krant, en "radioactiviteit ontsnapt", maar weet je, als je eerlijk bent is er nog altijd niet veel gebeurd. Ik denk, ik geef toe dat ik het niet zeker weet, maar in dit stadium: een flinke anti-rookcampagne en alle negatieve gevolgen van de kern"ramp" zijn weeral gecompenseerd.

Dus nu zou er wel eens "meltdown" kunnen gebeuren. Maar zullen we dat even afwachten? Het moet dus nog altijd eerst gebeuren. En als het gebeurt, dan is er nog het omhulsel van enkele decimeter staal en beton, dat nu precies daarvoor dient: om een "meltdown" binnen te houden. Dus stel dat dat ook nog lukt. Ik weet het, het valt af te wachten. Maar als dat lukt, dan ben ik stilaan wel helemaal voor kernenergie gewonnen. Nogmaals, de ene zware, heel zware aardbeving na de andere, alle noodscenario's weggespoeld door een tsunami, er zal wel een hoop pech, paniek en verwarring in het spel geweest zijn - en op het einde zijn er een paar cesium atomen ontsnapt. Knap werk, die kernenergie. En nu komt de anti-kernenergie vertellen dat het allemaal heel erg gevaarlijk is? Hoeveel arbeiders zijn er ook alweer gestorven in de mijnen en de olie industrie? Zonder aardbeving en tsunami?

7 opmerkingen:

Kri.st zei

In Zwitserland, waar ik woon, heeft men ooit ook al een echter "meltdown" in een kerncentrale gehad. Het is vooral een heel erg dure, (en langdurige) klus om dat allemaal netjes schoon te maken.

Ik geef momenteel mijn medemensen graag het volgende nadenkertje mee:
"Had Haïti ook kerncentrales gehad dan waren er bij de aardbeving van vorig jaar veel minder doden gevallen..."

Koen Robeys zei

Ik moet wel zeggen dat ik geen begin van een idee heb hoe het nadenkertje op te lossen is...

Kri.st zei

Hint:
De aanwezigheid van kerncentrales correleert goed met de aanwezigheid van een goed ontwikkelde samenleving.

Nu weet ik dat correlatie geen causatie impliceert. Echter het is een feit dat deze ramp een hoop meer slachtoffers had gemaakt ware Japan niet zo een rijk land geweest. En het is deels dankzij die kerncentrales dat Japan zo rijk is...

ivan zei

Trouwens, steenkool bevat de radioactieve stof radon, wat die kompels ook jarenlang ingeademd hebben.

tonny zei

Heren, is dit niet wat kort door de bocht. Indertijd werd er een film door de anti lobby gemaakt, die eigenlijk de grootste pro film was, nl. the China syndrome. Alles wat mis kon gaan ging mis, en toch werd alles opgelost.
Aangenomen dat we inderdaad geen radioactieve wolk a la Tjesnobyl over ons krijgen, zijn volgende overwegingen toch het maken waard.
- bij de kans op een ongeval moeten we voorzorgsmaatregelen nemen. Ik heb geen passer genomen, maar wat valt er in een straal van 20 km rond Doel, en hoe evacueren we dat.
- er blijft het probleem van de opslag van het afval. En we zijn indertijd al zo grappig geweest om het afslag slecht beveiligd op te slaan op een plaats waar we nooiit meer kunnen ingrijpen als het mis loopt, nl. de bodem van de oceaan...
En de vergelijking met :
- ongelukken in mijnen
- radon
zijn intellectueel oneerlijk (ik hoop dat jullie dat beseffen).
- Ongelukken in mijnen/oorlogen hebben een 'kort' effect. Dood en misschien begraven, maar we wereld gaat zonder problemen door.
Kobe is volledig terug heropgebouwd.
In Tjernobyl is er nog steeds geen 'herbebouwing' begonnen.
- En radioactiviteit is een natuurlijk verschijnsel, maar een atoombom toch niet. Dus het gaat over concentraties....

Kri.st zei

Als oplossing voor het radioactief afval was storten in de oceaan zo slecht nog niet. Uiteindelijk raakt alles zo verdunt over de hele wereld, en is de schade aan het milieu en volksgezondheid minder dan hadden we dezelfde hoeveelheid energie met steenkool opgewekt.
Maar kernafval is eigenlijk kernbrandstof. Onze huidige centrales halen maar een fraktie van de beschikbare energie uit de splijtstof, dus die kunnen we bete voorlopig gewoon opslaan tot we er wat beters mee kunnen doen dan weggooien.
Het ultieme, niet meer te gebruiken eindproduct moeten we dan zo opbergen dat er niet meer risiko van uit gaat dan van natuurlijk uranium erts. Dan is de last voor de komende generatie dezelfde als hadden we helemaal geen kernenergie gebruikt. (Maar is er wel een pak minder CO2 in de atmosfeer, waarvoor men ons hopelijk toch een beetje dankbaar zal zijn...)

ivan zei

Ik zie niet wat er zo intellectueel oneerlijk is om de gevolgen van een kerncentrale te vergelijken met de gevolgen van een kolencentrale. Het hoogradioactief afval is beperkt en er is eigenlijk alleen een politiek probleem, maar geen technisch. In Frankrijk is het overigens ook geen politiek probleem: er zijn gemeenten die staan te roepen om als opslagplaats te mogen dienen. In Zweden is kernafval ook veilig weggeborgen.

Ik begrijp ook niet waarom China Syndrom als een pro-kernenergiefilm wordt voorgesteld. De commotie rond Three Mile Island heeft de uitbouw van kernenergie in de V.S. met dertig jaar vertraagd. Als gevolg hebben de Amerikanen geopteerd voor steenkoolcentrales: vele doden zijn gevallen in de mijnontginning en de CO2-uitstoot is fel gestegen. In het kader van de opwarming van de aarde is het één van de meest nefaste beslissingen geweest. En dat terwijl er in Three Mile Island nul doden zijn gevallen, en er geen bijkomende kankers zijn vastgesteld als gevolg van het incident. Of maak ik hier weer een intellectueel oneerlijke vergelijking? Vertel mij wat dan wel een eerlijke vergelijking is?

In Tsjernobil is de radioactiviteit intussen opnieuw gedaald tot het natuurlijk niveau. Ook hier is het probleem dus politiek van aard. Dat er geen herbebouwing is, is overigens goed nieuws. Opnieuw wat meer plaats voor wildernis. Dat zouden groene jongens toch moeten toejuichen.

Uiteindelijk zijn alle nadelen met kernenergie op te vangen door uranium te vervangen door thorium: geen meltdown meer mogelijk, kan niet gebruikt worden voor atoombommen en vrijwel geen hoogradioactief afval.